جن از دیدگاه قرآن

مقدمه

یکی از موضوعاتی که در قرآن مطرح است درباره موجودی است به نام جن ، موجودی اسرارآمیز که ذهن انسان را به خود مشغول داشته است . آیا به راستی چنین موجودی واقعیت دارد یا این که همانند موجودات خیالی و ذهنی ، مانند دیو و سیمرغ و عنقا و پری دریایی و مانند آن ها بوده و در جهان خارج از ذهن واقعیت ندارد ، بلکه موجودی است که قوهّ ی تخیل بشر آن را ساخته است ؟

و اگر این موجود واقعیت دارد به چه شکلی است ؟ کجا زندگی می کند ؟ به کدامیک از موجودات محسوس شباهت دارد ؟ آیا دارای شعور و اراده است ؟ و آیا مانند موجودی مکلف است یا این که همانند حیوان مجبور و بدون اراده و شعور است ؟ آیا این موجود مرموز نرو ماده دارد ؟تکثیر آن چگونه است ؟ و .....و اینگونه مسائل باعث میشود که محققین به دنبال تحقیق و بررسی بروند. در بررسی هایی که انجام شده به این نتیجه رسیدند که زیاد روی این موضوع کار نشده و در این باره منابع نیز کم می باشد . تنها منبع قوی و قابل قبول در این مورد قرآن کریم می باشد که جن را به دور از اوهام و خرافات مطرح نموده و آن را موجودی واقعی معرفی کرده است . به همین خاطر بهترین منبع برای تحقیق تفاسیر قرآن می باشد .  لذا تا آن جا که میسر بوده تفاسیر شیعه و سنی را درباره آیات مربوط به جن مطالعه نموده همرا ه استفاده از کتب دیگر که در این باره وجود داشته ، نوشتار حاضر فراهم شده است . آنچه در این نوشتار فراهم شده به طور خلاصه چنین است  .

جن از دیدگاه لغت

جَنَّ  یجِنُّ جَنَّا ، از باب نَصَرَ یَنصُرُ به معنی پوشیدن و جَنَّ یَجِنُّ جَنَّا از باب ضَرَبَ یَضِرِبُ به معنی پوشیده گردیدن است .

( دائره الفوائد ، واژه جن  )

فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ الَّيْلُ رَءَا كَوْكَبًا        سوره انعام 76

جنان قلب است از آن جهت آن را جنان گفته اند که ظاهر نیست و از حواس ظاهر پوشیده و پنهان است         ( مفرادت راغب )و علاوه بر معنی قلب بر معانی جامد و روح و موضع ترس از قلب است و جمع آن اجنان است ( دائره الفرائد)و روح و موضع ترس از قلب دیده نمی شوند .جُنَّه  ، عبارت است از سپر و آن  چه شبیه آن باشد .در ترجمه لغت جن به فارسی  ( اَقربُ الموارد ) می گوید هر چیز پوشیده از حواس از ملائکه و جن  ( لغت نامه دهخدا )

بعضی فرشتگان را گفته اند  ( همان ) و بعضی به پری و دیو ( برهان قاطع ، واژه جن ) و دکتر محمد معین در فرهنگ خویشگفته است : موجودی متوهم و نامریی و پری

کار برد لغت جن در قرآن و روایات و معنی آیه

در مورد کار برد لغت جن  " در قرآن ، در دائره الفرائد  این چنین آمده است

جن از جنت به کسر جیم و جنت به ضم جیم به معانی پری و دیوانگی و سپر و پوشیدگی و مار سفید ، سی و هشت اسم مفرد و یازده اسم مفعول و پنج جمع و یک فعل ماضی بر روی هم 54 بار در 27 سوره طی 53 آیه در قرآن مجید آورده شده است از نظر قرآن هر موجودی مخفی ، جن نیست قرآن یک سلسله موجودات را که انسان مخفی هستند جن نامیده است البته این چنین نیست که هر موجودی نامریی و غیر محسوس را قرآن جن بنامد ، چرا که ملائکه هم نامرئی هستند ، اما جن به آن ها گفته نشده است . این نکته قابل توجه است که جن ، گاهی به یک مفهوم و سیع تر اطلاق می شود که انواع موجودات ناپیدا را شامل می شود اعم از آنها که دارای عقل و درک اند .و آن ها که عقل و درک ندارند ، شاهد این سخن روایتی از پیامبر  ( ص) نقل شده است که فرمود  : خلق اله الجن خمسه اصناف ، صنف کالریح فی الهواء و صنف حیات و صنف عقارب ، و صنف حشرات الارض و صنف کنبی آدم علیهم الحساب و العقاب "

یعنی خداوند جن را پنج صنف آفریده است . صنفی مانند باد در هوا  ( ناپیدا هستند ) صنفی به صورت مارها ، صنفی به صورت عقرب ها ، صنفی حشرات زمین اند و صنفی از آنها  مانند انسان ان که بر آنها حساب و عقاب است . لغت جن و مشتقات آن درقرآن خداوند در هفده جای قرآن پری را با انسان و پریان را با مردم توأما ذکر فرموده است با این توضیح که چهارده با ، جن با انس و سه با ر ، جنهّ با ناس ذکر شده است .

1-خداوند می فرماید ما برای هر پیامبری شیاطین انس و جن قرار دادیم . سوره انعام  112

وَ كَذَالِكَ جَعَلْنَا لِكلُ‏ نَبىِ‏ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الْانسِ وَ الْجِن

-2در روز رستاخیز خداوند به گروه کافران ، گوید که همانند پیشینیان کافر خود از جن و انس به دوزخ روید .

قَالَ ادْخُلُواْ فىِ أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُم مِّنَ الْجِنّ‏ِ وَ الْانسِ فىِ النَّار   سوره اعراف / 38

-3همانا ما ( جنیان ) می پنداشیتم که هرگز هیچ قومی از انس و جن به خداوند دورغ و افترانخواهد بست . سوره جن / 5

وَ أَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن تَقُولَ الْانسُ وَ الجْنُّ عَلىَ اللَّهِ كَذِبًا

-4بعضی  جن را در کار خداوند شریک او قرار دادند  سوره انعام / 100

وَ جَعَلُواْ لِلَّهِ شرَُكاَءَ الجِن

خلقت جن

تنها منبعی که در رابطه  با خلقت جن می تواند ما را یاری دهد و اطلاعاتی به ما بدهد قرآن است شایان ذکر است که این اطلاعات فرضیه نیست که منتظر بمانیم که به اثبات برسد بلکه آنها امری یقین و لازم مسلمان بودن نیز اعتقاد داشتن به این امور غیبی می باشد .آیات مربوط به خلقت جن که قرآن در دو آیه اشاره به این موضوع داشته است .

 

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ(26)  وَ الجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُوم (27) سوره حجر

به تحقیق ما انسان را از گل خشکیده از لایه ای سیاه آفریده ایم و جن را قبل از وی از آتش زهر آگین آفریده بودیم.

خَلَقَ الْانسَانَ مِن صَلْصَلٍ كاَلْفَخَّارِ(14) وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِن مَّارِجٍ مِّن نَّار(15) سوره الرحمن

انسان را از گل خشکیده چون سفال و جن را از آتش زبانه دار آفرید .  سوره الرحمن  /14/15

سومین آیه  :

قَالَ أَنَا خَيرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنىِ مِن نَّارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِن طِين  /  سوره الاعراف 12/

( ابلیس گفت : من از او " آدم " بهترم زیرا مرا از آتش آفریدی و اورا از خاک . )

آیه فوق سومین آیه ای است که به طور غیر مستقیم اشاره به خلقت جن دارد . این آیه مربوط است به سرباز زدن ابلیس از سجده کردن به آدم .

وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلَئكَةِ اسْجُدُواْ لاِدَمَ فَسَجَدُواْ إِلَّا إِبْلِيسَ كاَنَ مِنَ الْجِنّ‏ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ  /50 کهف/

(همه ی فرشتگان ) سجده کردند مگر ابلیس که از جن بود پس سرکشی کرد از امر خدای خویش ) نتیجه  می گیریم که ابلیس از جنس جن بوده است و در این جا اشاره دارد به خلقت خویش که از آتش است .

آیا عقلا وجود جن امکان پذیر می باشد ؟

علما دریافته اند که ما یک نوع جسم نداریم ، بر خلاف علمای قدیم که فکر می کردند تنها یک نوع جسم وجود دارد و آن هم جسم سه بعدی وابسته است و جسم سه بعدی فقط جسم سه بعدی را می تواند ببیند . ممکن است موجوداتی دیگر که شرایط حیاطی شان به دلیل ساختمان بدنی شان با ما متفاوت است در کرات دیگر باشند و بتوانند در همه ی کرات گردش کنند ، این جا بیایند جای دیگری بروند و ....کسی آنها را نبیند . بنابراین جسم ، محسوس داریم و این از نظر علمی امری است مسلم و این نه تنها در بیان علمی امروز هست در قدیم هم به آن اشاره شده . ملاصدرا و شیخ اشراق این را اثبات کرده اند. روایات هم در این زمینه داریم و آن در سایه جسم برزخی یک حقیقت است . انسان را پنج حس است و به وسیله آن ها با پنج بخش عالم ارتباط داریم  بنابراین نا معقول است که بگوییم هر چیزی باید جسم باشد و جسم باید دیدنی باشد .

 اولا هرچه و هر چیزی جسم نیست و اجسام بخشی از عالم هستی  را تشکیل می دهند .

ثانیا هر جسمی دیدنی نیست برای بشر اجسام سه بعدی  آن هم تا یک حد قابل رویت است .

چرا که اگر اجسام سه بعدی از یک حدی کوچک تر باشند ، بشر نمی بیند و نیاز به چشم مسلح دارد . بتابراین ، جن می تواند موجودی باشد جاندار و شبیه انسان که ما نمی توانیم آن را ببینیم ( تفسیر قرآن سوره جن )

Template Design:Afzadi